"Nie bądź małpą! Usłysz! Zauważ! Mów!"
Utworzono dnia 06.05.2022
Zjawiska charakterystyczne dla przemocy domowej
Osoby doświadczające przemocy, które ciągle są poniżane, wyzywane, upokarzane i krytykowane nabierają przekonania, że są bezwartościowe. Zmienia się ich obraz własnej osoby, postrzegają siebie jako nieatrakcyjne, głupie, niezasługujące na miłość i szacunek. U ofiar przemocy często występują skłonności autodestrukcyjne – uzależnienia, samookaleczanie się, próby samobójcze. Osoby, które doznają przemocy rzadko wyrażają gniew w sposób otwarty, ponieważ wiązałoby się to z dodatkową karą. Najczęściej kierują swoją złość przeciwko samym sobie. Charakteryzuje je specyficzny katalog cech tj.: chwiejność nastrojów, bierność, rozdrażnienie, niezdecydowanie, chaotyczność, brak szacunku do siebie, lękowość, zależność. Jest to jednak skutek, a nie przyczyna doznawania przemocy. Jednak nie wszystkie ofiary przemocy wykazują powyższe cechy. Istnieją ofiary przemocy, które na pozór mogłoby się wydawać, są pewne siebie, zadbane, dobrze zorganizowane, poprawnie funkcjonują, udzielają się towarzysko itp. Świadczy to tylko o tym, jaki trudno jest uwolnić się z sieci przemocy, którą wspierają odpowiednie mechanizmy i techniki.
Technika prania mózgu.
Technika „prania mózgu” wykorzystuje szereg metod za pomocą których sprawca może kontrolować i wpływać na ofiarę. Metody, jakie stosuje sprawca przemocy to: izolacja, monopolizacja uwagi, wyczerpanie, wywołanie lęku i depresji i naprzemienność kary i nagrody.
Izolacja – sprawca swoimi działaniami i zachowaniem doprowadza do izolacji ofiary od znajomych, przyjaciół i rodziny w celu odcięcia jej od wsparcia i uzyskania całkowitej dominacji nad ofiarą. Izolacja ofiary następuje poprzez negatywny stosunek do znajomych i rodziny ofiary w ich obecności, w wyniku czego wstydzi się ona zapraszać ich do siebie i powoli wycofuje się z kontaktów towarzyskich. Ofiara odsuwa się od znajomych i rodziny, licząc, że uchroni ją to przed bolesnymi konsekwencjami. Ofiara odcięta od innych źródeł informacji na swój temat zaczyna wierzyć w jedyne źródło jakim jest sprawca, który poniżając i deprawując odziera ją z godności i umniejsza jej wartość.
Monopolizacja uwagi - osoba krzywdzona swoją uwagę, myśli i działania koncentruje wokół sprawcy. Swoją postawą i zachowaniem stara się sprostać oczekiwania sprawcy, celem uniknięcia jego niezadowolenia i kolejnego ataku gniewu.
Wyczerpanie - sprawca przemocy swoimi działaniami doprowadza ofiarę do wyczerpania, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Metody jakie stosuje to np. ograniczanie snu, jedzenia, wypoczynku, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych.
Wywoływanie lęku i depresji poprzez ciągłe poniżanie i ośmieszania, a także grożenie ofierze oraz jej bliskim. Sprawca również przekonuje ofiarę o swojej wszechmocy, wpływie na los innych oraz swoich układach. W wyniku tych informacji ofiara wierzy, że nikt jej nie uwierzy i że sprawca wie „jak ją załatwić”.
Naprzemienność kary i nagrody, które stosowane są niezależnie od postaw i zachowań ofiary. Sprawca zachowuje się nieprzewidywalnie i niekonsekwentnie, wobec czego ofiara nie jest w stanie przewidzieć za jakie postawy i zachowania zostanie ukarana, a za jakie nagrodzona. Metoda ma na celu dezorientacje ofiary, oraz uzyskanie w ofierze poczucia, że nie ma wpływu na swoje życie. Poddawanie ofiary ciągłym „praniem mózgu” skutkuje jej bezradnością, podporządkowaniem, utratą poczucia własnej wartości, degradacją obrazu siebie, zmniejszaniem aktywności oraz zaniechaniem i rezygnacją z działań.
Proces wiktymizacji. Proces stawania się ofiarą, jest długotrwały i uwzględnia trzy poziomy wiktymizacji.
Wiktymizacja pierwotna, w której ofiara po raz pierwszy doznaje przemocy, w wyniku której jej obraz siebie i świata zostaje zburzony, ofiara doznaje szoku i próbuje szukać pomocy i wsparcia u osób trzecich. W momencie, kiedy ofiara w odpowiednim czasie otrzyma adekwatną, fachową i rzetelną pomoc oraz wsparcie istnieje bardzo duża szansa, że zostanie zatrzymany proces, a tym samym i przemoc. Natomiast w przypadku, kiedy zgłaszane problemy ofiary zostają bagatelizowane przez rodzinę i przyjaciół oraz instytucje pomocowe i organy ścigania wówczas ofiara doznaje wtórnego zranienia. Przejawia się to w formie niewiary w to, co ofiara mówi, obwinianiu jej lub naznaczaniu. Często też ofierze zarzuca się uzyskanie w ten sposób korzyści np. przy rozwodzie i podziale majątku. W związku z powtarzającymi się atakami przemocy oraz nieudolnością służb i instytucji pomocowych ofiara zaczyna myślę, że jej przeznaczeniem jest bycie ofiarą. Przestaje się bronić i podejmować jakiekolwiek działania, zmierzające do poprawy sytuacji. Zaczyna obwiniać siebie za zaistniałą sytuację oraz przestaje oczekiwać poprawy zachowania sprawcy. Jest to ostatni z etapów procesu wiktymizacji, w której ofiara poddaje się i zaprzestaje działać i szukać pomocy. Staje się nietolerancyjna dla własnych słabości i błędów, obwinia się i odmawia sobie podstawowych praw ludzkich, przestaje oczekiwać poprawy swojej sytuacji. Traci nadzieję i poczucie godności. Czasem w odruchu rozpaczy podejmuje zamach na swoje życie lub na życie sprawcy.
